Afganistan'da Yaşayan Türk Toplulukları Türkistan'ın güney kısmıAfganistan sınırları içinde kalmaktadır. Bu sebeple Afganistan'ın kuzeyi kadim Türk yurdu Uluğ Türkistan'ın tabi bir devamıdır. Ayrıca bu ülke tarih boyunca Türklerin hareket sahası içinde kalmış ve tarihin belli dönemlerinde Türk hakimiyetine girmiştir. Bunun için de Türk kültürünün derin izlerini taşımaktadır. Bugünkü Afganistan'da yakın ve uzak geçmişin tarihi olaylarının bir mirası olarak büyük çoğunluğu Afganistan'ın kuzeyindeyani Güney Türkistan'da ÖzbekKazakKarakalpakKırgızKızılbaşTürkmen ve Afşar Türkleri yaşamaktadır. Düzenli nüfus sayımı yapılmadığından Afganistan'ın genel nüfusu hakkında kesin bilgiler bulunmamakta ve dolayısıyla bu ülkede yaşayan Türkler hakkında da kesin sayı verilememektedir. Yapılan tahminler ise birbirinden oldukça farklıdır ve hiç biri de ciddi bir araştırmaya dayanmamaktadır. Bütün bu tahminler değerlendirildiğinde Afganistan'da yaşayan Türklerin toplam sayısı hakkında 2.158.000'den 4.5 milyonahatta 5 milyona varan sayılar ortaya çıkmaktadır. Afganistan'daki Özbek Türkleridiğer Türk toplulukları gibiAfganistan'ın kuzeyindeyani Güney Türkistan'da yaşarlar. 16. yüzyıldan itibaren bölgeye hakim olmaya başlayan Özbeklerkurdukları ŞeybanilarHokantAstrahanMangıtBuhara ve Hive hanlıkları vasıtasıyla 19. yüzyıla kadar buradaki hakimiyetlerini sürdürdüler. HeratBala MurgapMaymanaŞıbırganSer-i PulAkçaMezar-ı Şerif gibi merkezlerde yaşayan Afganistan'daki Özbek Türkleri'nin sayısı ve Afganistan'ın genel nüfusu hakkında birbirinden çok farklı tahminler vardır. Eski Sovyetler Birliği Akademisi'nin yayınladığı World Population (Moskova1981) adlı esere göreAfganistan nüfusu 15.300.000Özbek Türkleri'nin nüfusu ise genel nüfusun % 8.6'sıyani 1.300.000'dir. Daha sonraki yıllarda yapılan tahminlere göre iseAfganistan'ın 21 milyonluk nüfusunun 'ününyani 3 milyon kadarının Özbek olduğu sanılmaktadır. Afganistan'daki toplam Türk nüfusunun 6 milyonÖzbek nüfusunun ise 2 milyon olarak gösterildiği ve Özbek nüfusunun 1.5 milyon ile 3 milyon arasında gösterildiği kaynaklar da vardır. Çiftçilikhayvancılık ve ticaretle uğraşan Afganistan Özbekleri HarakiKamaki ve Mangıt gibi Özbek aşiret adlarını kullanmaktadırlar. Afganistan'daki Türkmenler de diğer Türk boyları gibi Afganistan'ın kuzeyindeyani Güney Türkistan'da HeratMaymanaAndhay TaşkurganMezar-ı şerifBelhAkçaKataganBedahşanBala Murgap şehirlerinde yaşarlar ve tarımla uğraşırlar. 1930'lu yıllarda Sovyetler Birliği'nden göç eden Türkmenler ise Andhay'a yerleşmişlerdirticaret ve işçilikle geçinirler. Nüfusları hakkında 600.000'den 1.000.000'a kadar varan tahminler vardır. Gunnar JarringThe Distribution of Turk Tribes in Afganistan (Lund1939) adlı eserinde Afganistan'daki Türkmenleri beş gruba ayırmaktadır: 1. Salur Ogurcik'in neslinden gelenler: 140 kola ayrılan Yomutlar110 kola ayrılan SalurlarSarıklar ve Tekeler bu gruba girmektedir. 2. Oğuz Kağan'ın neslinden gelenler: 78 kola ayrılan Göklenler50 kola ayrılan ÇavdurlarHataplarMukrilerKarkınlarErsarılarBayatlarAgarlarOgurcaliler bu gruba girmektedir. 3. Türkmenleşmiş olanlar: Bu gruptakiler 55 kola ayrılmaktadır. 4. SunçıNuhurlıAnaulıMurça aşiretleri. 5. Oğuz menşeinden gelmeyen yeni teşekkül etmiş aşiretler. Bu Türkmen aşiretlerinin pek çoğu Türkmenistan ve Türkiye'deki Türkmen aşiretleri ile aynı adı taşımaktadır. Çoğu göçebe olan ve hayvancılık ve balıkçılıkla geçinen Afganistan Türkmenleri aşiret adlarını kullanırlar. En büyük aşireti Ersarı'dırdiğerleri ise TekeSalarSarıkÇekra ve Tarık gibi aşiretlerdir. Nadir Şah'ın 1738'de Kabil'i terk ederken bıraktığı ihtiyat askerlerinin torunları olduğu belirtilen ve Herat ve Kabil'de yaşayan Kızılbaş Türklerin bugünkü sayılarının 400.000 olduğu tahmini bulunmaktadır. World Population (Moskova1981) adlı esere göre iseAfganistan Türkmenleri'nin nüfusu 300.000Afşar ve Kızılbaş Türkleri'nin nüfusu ise 30.000'dir. Afganistan'ın Vahan bölgesinde yaşayan Kırgız Türkleri'nin nüfusu hakkında 10.000'den 115.000'e varan sayılar verilmektedir. Afganistan'da yaşayan Kazakların sayıları 5.000 olup tümü göçebedir. Çoğunluğu Rus mezaliminden kaçarak AkçaAndhay ve Manabad bölgelerine yerleşmişlerdir. Bunlardan küçük bir grup Türkiye'ye getirilerek Kayseri'ye yerleştirilmişlerdir. 18. yüzyılın başlarında Nadir Şah'ın İran'dan getirdiği Afşar Türkleri'nin bugünkü nüfuslarının 10 bini bulduğu söylenmektedir. Bu nüfusun 2.500'ü Nahakçi ve Tepe köylerinde yaşamaktadır. Nadir Şah bölgedeki hakimiyetini pekiştirmek için Azeri Türklerinden de bazı grupları getirmiş ve bu Afşar Türkleri'nin arasına yerleştirmiştir. Bu sebeple Afganistan'da yaşayan Afşar Türkleri'nin ağız özellikleri Azeri Türkçesine oldukça yakındır. AfganistanÇağatay Edebiyatı'nın ilk eserlerine merkezlik etmiştir. Nevayi ve Hüseyin Baykara Herat'ta doğup büyümüş ve Çağatay Edebiyatı'nın temelini bugünkü Afganistan topraklarında atmışlardır. Afganistan'da yaşayan Türkler arasında önemli bir yere sahip olan Özbek Türkleriözellikle son yıllarda çok ihmal edilmelerine rağmenKabil'de basılmış Ülkem Baharı (1980)Baburga Armağan (1983)Sulak (1985) adlı şiir koleksiyonlarında35 Özbek şairinin eseri yayınlanmıştır. Bunlardan Abul Hayr HayriNazar Muhammed NevaNiyazi BelhiErgeş Uçkun tanınmış isimlerdir. Ergeş Uçkun 1957 yılında Türkiye'ye sığınmış1974'te ise Amerika'ya göçmüştür. Afganistan'da yaşayan Türkmenleranadilleri ile eğitim görmekten mahrum kalmalarına rağmen Mahtımgulı'nın eserlerini örnek alarak şiirler yazmışlardır. Bu şiirler koleksiyonlar halinde yayınlanmıştır.